اسطوره ها نمایانگر هویت جامعه هستند

نمایش «هدیه اسرار آمیز» به کارگردانی میثم یوسفی روز دوم(۲ شهریور) هفدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی ساعت ۱۷:۳۰ در تالار گلستان به صحنه می رود٬ به همین بهانه گفت‌وگو با کارگردان نمایش را بازنشر می کنیم.

میثم یوسفی از کارگردانان با تجربه تئاتر کودک است. اوسالهاست که در این حوزه فعالیت می کند و نمایشهای متعددی را در کسوت کارگردان و بازیگر در صحنه داشته است.

یوسفی این روزها نمایش «هدیه اسرار آمیز» نوشته آتسا شاملو را در سالن بوستان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به روی صحنه دارد. نمایشی که با استقبال خوبی از سوی تماشاگران روبرو شد و زمزمه های تمدید آن به گوش می رسد.با او در خصوص این نمایش گفت و گویی انجام دادیم:

از قرائن پیداست که هدیه اسرار آمیز همان هدیه ننه سرماست، چه شد که نمایشنامه با تغییر عنوان به روی صحنه آمد:

به طور کلی هر کارگردانی وقتی می خواهد نمایشنامه ای را به روی صحنه ببرد ابتدا آن را می خواند و تصاویری از شمایل اجرای آن در ذهنش می پرورراند. من نیز با همین روش نمایشنامه هدیه اسرار آمیز را مرور کردم. نمایشنامه اقتباسی از یک کار استخوان دار و در عین حال شلوغ و پر دیالوگ به نام دوازده ماه سال اثر ساموئل مارشاک بود که سرکار خانم شاملو تلاش کرد با تغییراتی که بر آن اعمال کرد نمایشنامه ای را تحت عنوان ننه سرما بنویسد. این نمایشنامه با نمایشنامه مارشاک تفاوت های زیادی داشت، اول آنکه در متن مارشاک دوازده ماه سال وجود دارد، اما در این متن فقط دو فصل و چهارماه را می بینیم. از طرفی در متن اصلی موضوعاتی مثل کریسمس و مناسبات فرهنگی مرتبط با جامعه مارشاک روبرو هستیم که خانم شاملو خیلی هوشمندانه آن را بومی کرده و با رسوم فرهنگی ما مطابقت داده و در نهایت ننه سرما را که اصلا در متن اصلی وجود ندارد به آن اضافه نموده است.

در اجرا نیز برای کمک به فضای اجرا و ساده سازی و قابل فهم کردن نمایش برای کودکان، تغییراتی در متن داده شد و سرکار خانم آزاده فرهنگیان اشعاری به آن اضافه کرد تا در نهایت هدیه اسرار آمیز شکل و نما گرفت.

در اجرا تلاش قابل تقدیری در استفاده از شیوه های مختلف نمایشهای عروسکی داشتید و ما چند شیوه مختلف را مشاهده کردیم، چه شد که به این جمع بندی رسیدید؟

فکر می کنم هر کارگردانی در هر متنی براساس تجارب گذشته خود سعی می کند با طراحی شیوه های اجرای به اثر پویایی و سرزندگی بدهد. بی شک اگر همکار دیگری بخواهد اینکار را به روی صحنه ببرد روش اجرایی متفاوتی خواهد داشت. من بعد از مطالعه متن، موضوعاتی را برای خودم دسته بندی کردم مثلا گفتم تخیل و رویا معمولا در سایه رخ می دهد و در صحنه هایی مثل صحنه ابتدای نمایش یا خواب بهار از آن استفاده کردم. یا چون در یک سالن بلاک باکس نمایش به روی صحنه می رفت احساس کردم اگر عروسکها توسط یک بازی دهنده حرکت داده شوند بهتر جلب نظر می کند و مخاطب بیشتر بر نمایش متمرکز می شود لذا از روش تاپ تیبل بهره گرفتم. یا برای نمایش اسطوره ها از شیوه بونراکو استفاده کردم.

در نمایش شما اسطوره ها از جایگاه ویژه برخوردار بودند شما نیز در اجرا سعی کردید تمرکز خوبی بر آنها داشته باشید، شناخت اسطوره ها بر فرهنگسازی کودکان چه تاثیری دارد؟

بی شک هر فرهنگ و خرده فرهنگی دارای اسطوره هایی است که نمایانگر هویت آن جامعه هستند و از طریق فرهنگ و ادبیات از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند. اسطوره ها دست مایه خوبی برای آموزش فرهنگ ایرانی به کودکان هستند، قوه تخیل آ نها را قوی می کند و کودکان را به این اصل سوق می دهند که خوبی همیشه پیروز است و بدی شکست می خورد. قهرمان ها به آرزوهایشان می رسند و همه آنها را دوست دارند. از طرفی این اسطوره های در هویت بخش و ایجاد همبستگی بسیار نقش منحصر به فردی دارند لذا سعی ما بر آن است تا به انحای مختلف یاری گر مسئولان فرهنگی کشور در این امر باشیم.

عروسکهایی طراحی و به جامعه تئاتر کشور معرفی کردید که بی شک ماندگاری آنها در میان کودکان می تواند در نگهداشت فرهنگی موثر باشند، آیا ایده ای برای انبوه سازی عروسکها دارید؟

فکر می کنم نه تنها من، بلکه کل جامعه تئاتر هم از این قدرت برخوردار نباشد. تنها کمک ما به فرهنگسازی آشنایی مخاطبانمان با این گونه هاست. مثلا من در نمایشهای مختلف اسطوره های زیادی را به مخاطب معرفی کردم اما وظیفه بهره گیری از آن بر عهده مبلغان فرهنگی چه در کانون پرورش فکری و چه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

در سالهای اخیر یکسری عروسکها مثل دارا و سارا ساخته شد و اتفاقات خوبی هم در آن ایام افتاد اما نیاز به تبلیغات بیشتر بود. به هر حال این قصه آموزشهای متعددی را با خود برای کودکان به همراه داشت که یکی از آنها آشنایی با اسطوره ها و فصول سال بود.

این نمایش قرار است اجراهای دیگر هم داشته باشد؟

بله، برای این نمایش زحمات زیادی کشیده شده است و اگر فرصتی پیش بیاد بی شک در جاهای دیگر نیز به روی صحنه خواهد رفت. ضمن آنکه این نمایش تا نیمه خرداد تمدید شده است و از طرفی قرار است در جشنواره عروسکی نیز به روی صحنه برود.