بازنمایی استعاری واقعیت‌های اجتماعی در تئاتر عروسکی

به گزارش تئاتر البرز، نمایش «زنگ تفریح ما» به کارگردانی «فاطمه سلجوقی» از کرج در میان ۱۶ اثر راه یافته به بخش تجربه در هفدهمین دوره از جشنواره بین المللی عروسکی تهران_مبارک معرفی شده است. به همین بهانه گفتگوی تئاتر البرز را با خالق این اثر در ادامه بخوانید.

با توجه به رویکرد جشنواره به عناصری چون نواوری  و شگفتی ،نمایش « زنگ تفریح ما» را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 »زنگ تفریح ما»  در دو حوزه، اهداف و مسیر خود را پی می‌گیرد. در بخش اول دغدغه اصلی در انتخاب موضوع با ابعاد اجتماعی است و پیگیر این پرسش است که تئاتر عروسکی تا چه میزان می‌تواند با ابزارهای بیانی خاص خود، به مسائل اجتماعی با شکلی انتقادی بپردازد. در این نمایش، فضای مدرسه دخترانه، در قالبی استعاری، که یکی از مشخصات بارز تئاتر عروسکیست در نمایش

بازنمایی می‌شود. این بیان استعاری هم در بخش طراحی صحنه و هم در عناصر نشانه های عروسکی مورد توجه بوده است. فضای لایبرنت(راهروهای تاریک و تو در تو) و حرکت تک_تماشاگر در طول راهروها با منبع نوری در دست وی و مشاهده اتاقک‌ها و راهروهایی که قصد دارند بخش‌های مختلف مدرسه را بازتاب دهند، در کنار به حداقل رساندن عنصر نشانههای حرکت در عروسک و ایجاد فاصله آگاهانه و مشهود بین منبع صوتی و عروسک(جسم و روح دانش آموزان)،  از مواردی هستند که برای رسیدن به تجربه ای متفاوت از تئاتر عروسکی در این نمایش به کارآمدهاند. 

همچنین استفاده از صدای نوجوانان در قالب خاطره گویی مستند، بر این موضوع اشاره دارد که دنیای تئاتر عروسکی  هم می‌تواند از مستندگرایی به گونه ای ویژه و خاص خود بهره ببرد و این خود نگاهیست که در تئاتر عروسکی کمتر به  آن پرداخته می‌شود.

برای درک مغفول ماندن این موضوع می‌توان میزان تاثیرگذاری اجتماعی تئاتر عروسکی امروزمان را  با هنر کاریکاتور یا همان کارتون‌های مفهومی مقایسه کرد. دو هنری که به لحاظ ابزارهای بیانی بسیار به هم نزدیکند اما به لحاظ تاثیرگذاری و ارتباط با مسائل روز جامعه، فاصله کیفی چشمگیری با هم دارند.

درباره  روند شکل گیری اثر از ایده اولیه تا تکمیل، نگارش و تولید آن بگویید؟

این نمایش پروژه عملی پایان نامه ارشد من است  که با هدف بررسی بازنمایی استعاری واقعیت‌های

اجتماعی در تئاتر عروسکی، سال گذشته در دانشگاه تهران اجرا شد.پایه های نظری و عملی استعاره های مفهومی در

بیان هنری و  در روند شکل گیری این اثر تاثیر بسزایی دارند. نکته مهم دیگر ارتباط مستمر من با نوجوانان در کلاس های تدریس بازیگری و شنیدن توصیفات و برداشت های قالب آنها از مدرسه بوده است.

فکر می کنید اثر شما در بخش جهانی مورد توجه قرار بگیرد؟

این سوالی است که بعد از تماشای نمایش، اساتید و هنرمندانی که بیشتر با جامعه هنرمندان جهانی ارتباط دارند می‌توانند پاسخ بدهند.  

مدت زمان کار شما؟

با توجه به اینکه نمایش برای تک-تماشاگر طراحی شده است، طول نمایش برای هریک در درون لایبرنت حدود 5

دقیقه طول  کشید. البته میزان تمایل تماشاگر در تعامل با فضای لابیرنت در این زمان کمی تاثیرگذار خواهد بود.

با توجه به حضور مرضیه برومند به عنوان دبیر که امسال برای سومین بار پیاپی هدایت جشنواره را بر عهده داشتند ، به عنوان هنرمندی که اثرتان در جشنواره پذیرفته شده ،چه چیزی در جشنواره امسال شما را شگفت زده می کند و توقع دارید چه اتفاق خاصی رقم بخورد؟

روحیه عملگرا خانم برومند همیشه قابل احترام و الگو بوده است. اما  به نظرم همه تلاشهای ایشان و اعضای

دبیرخانه و دیگر افراد موثر در این روند، به تنهایی نمی تواند شگفتی ساز باشد بلکه روحیه تجربه پذیری و مطالعه

نظری و عملی هنرمندان در تولید آثار ارزشمند و درخور، سوی دیگر این ارتباط است. امیدوارم با تمام این تلاش‌ها،

جشنواره پرباری در پیش داشته باشیم.

 درباره اهمیت اجرای عموم آثار عروسکی  به ویژه در بزرگسالان  برایمان بگویید؟

نمایش هایی مانند نمایش زنگ تفریح که پروژه عملی من  در مقطع کارشناسی ارشد تئاتر عروسکی در دانشگاه

تهران است، با همه کاستی هایی که البته خاص یک اثر تجربه گراست، نشانگر این موضوع هم می‌تواند باشد که میتوان

به  شکلی کاربردی، مطالعات علمی و نظری  سودمند را با تجربیات عملی آزمود و از این راه، شاید قدمی در گسترش

مرزهای معنایی و شکلی تئاترعروسکی و عروسک برداشت و نیز به عمیق تر شدن رابطه تئاتر عروسکی و جامعه

امروزمان کمک کرد. البته که ارائه آثاری اینچنین در بخش مجزایی از جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی تهران-

مبارک به نام بخش تجربه های نو که برای اولین بار در این دوره، در نظر گرفته شد ، فرصت مغتنمی برای توجه به

مطالعات کاربردی، عملی و تجربه گرا، در تئاتر عروسکی فراهم کرده است که امیدواریم در مسیری منسجم و در سال های آینده ادامه پیدا کند. 

در پایان بازیگران و عوامل نمایش را معرفی بفرمایید؟

 نگین کشفی، سعیده رمضان زاده، سعیده خوشنژاد،سمیه هداوند، هدی چاهوشیف و حسین جمشیدیان در این نمایش ایفای نقش دارند.