یادداشتی بر نمایش عروسکی "خانم حوا"

نویسنده: هانری تروایا. کارگردانی علیرضا ناصحی

با توجه به فرم ساده و راحتی که این نمایش برای اجرا و حضور در جشنواره انتخاب کرده است شاید بد نباشد ما نیز برای صحبت کردن در باره ی این اثر همان قدر راحت و ساده سخن بگوییم:

اول از همه اجازه بدهید در مورد متن صحبت کنیم: با توجه به آموزه های ما و تاکید هایی که اهل فن همیشه به افراد فعال در حوزه ی تولید نمایش عروسکی دارند این است که به سراغ متونی بروید که قابلیت ها و ویژگی های مناسب برای یک اجرای عروسکی را دارا باشند و یا حداقل دارای اتفاق هایی باشند که به لحاظ دراماتیک با اتکای ابزاری بنام عروسک بتوان به اثر نمایشی غنا بخشید. اما آیا داستان خانم حوا که بی کم و کاست، همچون قصه ی رواییِ بدون دیالوگی ارائه می گردد دارای ویژگی و یا اتفاق خاصی که بتوان برای به تصویر کشیدن آن به سمت ابزاری چون عروسک رفت را دارا است؟ خب شاید عده ای به این نظریه باور نداشته نباشند و معتقد باشند که هر نوع متنی را با ویژگی ها و تکنیک های مختلف نمایش عروسکی و اعجازی که دارد می توان تبدیل به نمایشی تاثیر گذار، جذاب و بصری نمود.

پس اجازه بدهید سوال دوم را مطرح کنم: آیا اجرای فوق جدای از متن و صرفا در اجرا موفق به خلق صحنه های تاثیر گذار که نمایانگر جادوی نمایش عروسکی در بوجود آوردن فضا و تصویر و غیره... است شده است؟ یا مقوله اجرا به فرایند انتقال داستان و دلپذیر تر شدن آن کمکی کرده است؟ یعنی ما اگر در طول اجرا چشم های خود را می بستیم و فقط به نمایش گوش می دادیم چیزی از دست می دادیم، یا نکته از داستان بود که متوجه اش نشویم؟ پاسخ قطعا خیر است. شاید تنها تفاوتی که می شد با چشم های بسته نسبت به اثر قایل شد، ندیدن صحنه های نامطلوبی باشد که با تکنیک تئاتر کاغذی شکل گرفته بودند و عروسک هایی که بجای بازدی دادن و عمل جان بخشی صرفا در طول اجرا تکان داده می شوند و جابجا می شوند و قطعا فقط با گوش دادن به این داستان کوتاه می توانستیم بیشتر لذت ببریم.

اما شاید اگر به دیده ی مثبت و نگاه آموزشی نسبت به این اجرای نا آماده که در لیست جشنواره قرار گرفته است نگاه کنیم، می توان گفت دقیقا به همین راحتی و با برش دادن چند تکه مقوا و یک خط داستانی می توان نمایشی را بروی صحنه برد و اگر دست به انتخاب درستی در متن بزنیم و شکل اجرا و عروسک گردانی مناسبی هم برای کار رقم بزنیم می توانیم نمایشی تولید کنیم که مخاطب طعم فانتزی موجود در نمایش عروسکی را بچشد.

حسین زینالی