راضیه پاشایی: برای احیای آیین‌های گذشته، نیازمند نوآوری هستیم

به گزارش روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی به نقل از آنا، راضیه پاشایی، نویسنده و کارگردان نمایش «یه تار سبیل» از شهر همدان در بخش فضای باز نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک حضور یافته است. نمایشی که در سه روز پایانی جشنواره اجرا شده و مشارکت تماشاگران را به همراه دارد.

این هنرمند درباره چگونگی اجرای این نمایش که به‌نوعی بازی-نمایش است، توضیح داد: «نمایش درباره یکی از رسوم قدیمی ایران است که مردم در گذشته یک تار سبیل خود را گرو می‌گذاشتند و کالای موردنظرشان را خرید می‌کردند و آن یک تار مو گرو می‌ماند تا زمانی که پول کالا را پرداخت کنند. ما این رسم قدیمی را در قالب یک بازی-نمایش بازنمایی کردیم، به این شکل که پدر و پسری به بازار می‌روند و از یک دست‌فروش خرید می‌کنند. کالایی که خرید کرده‌اند، جادویی است و بازی شروع می‌شود. از اینجا صفحه بازی پهن می‌شود و چهار تماشاگر وارد چرخه بازی می‌شوند.»

او ادامه می‌دهد: «در انتها ما دو برنده خواهیم داشت، برنده اول بازیکنی است که به خانه همدان می‌رسد و جایزه‌ای از صنایع‌دستی همدان دریافت می‌کند و برنده بعدی کسی است که به خانه مبارک در تهران می‌رسد و تندیس مبارک را دریافت می‌کند.»

پاشایی درباره اهداف اجرای این بازی نمایش گفت: «هدف اصلی ما احیای یکی از آیین‌های قدیمی ایران بود. به این دلیل که امروز دیگر کسی به این شکل دادوستد نمی‌کند، درحالی‌که در گذشته بسیار مرسوم بوده است. هرچند که این امر شاید امروز محال باشد اما به‌نوعی ما این رسم را برای نسل آینده و یا بزرگ‌ترهایی که اطلاعی از آن ندارند، در قالب نمایش بازگو می‌کنیم تا حداقل این رسم به‌صورت شفاهی نقل شود و بین مردم بماند.»

این کارگردان درباره جای خالی این دست نمایش‌ها که هم واجد فرهنگ‌سازی هستند و هم سرگرمی، توضیح داد: «این یک داستان چندمنظوره است. تماشاچی قرار است در نقشه ایران حرکت داشته باشد و با سوغات شهرها مختلف آشنا ‌شود. درواقع آشنایی با شهر، سوغات و نحوه دادوستد هر شهر در این بازی مطرح می‌شود. ما حتی سعی کردیم پوشش عروسک‌ها نیز باستانی باشد، اما به شکل امروزی تلفیق شده است. این می‌تواند به نحوی هم بازسازی آیین‌های قدیمی باشد و هم فرهنگ شهرهای مختلف را به نسل امروز آموزش دهد. من در جشنواره گروه‌هایی را دیدم که از شهرهای مختلف آمده‌اند و به ترویج آیین‌های شهر خود می‌پردازند اما به‌نوعی درگیر تکرار شده‌اند و بدون هیچ نوآوری و تغییری این کار را انجام می‌دهند.»

او گفت: «صرف اینکه یک عروسک غول‌پیکر داشته باشید نمی‌توانید از جذب مخاطب مطمئن باشید و هدف نمایش عروسکی هم این نیست. باید به نحوی این آیین‌ها گفته شود که یا چیز جدیدی به مخاطب ارائه دهد یا اینکه نوآوری در آن دیده شود. نسل امروز با فضای مجازی بزرگ می‌شود و شکل‌های مختلف بازی‌ها و نمایش‌ها را می‌بیند، بنابراین نباید تکرار کرد و باید فضاهای جدید خلق شود.»

پاشایی در ادامه به تأثیر برگزاری جشنواره عروسکی بر سطح آگاهی‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه اشاره کرد و افزود: «برگزاری جشنواره عروسکی تأثیر بسیار زیادی بر شورونشاط اجتماعی دارد. شاید من به نمایشنامه‌ها نقد داشته باشم، اما مخاطب عامی که برای لحظاتی وقتش را برای تماشای یک نمایش خیابانی صرف می‌کند و عروسک‌ها را می‌بیند، فضا برایش جذاب است. تماشای کودکانی که با عروسک‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، واقعاً زیباست.»

او همچنین درباره استقبال مخاطبان و ارتباط برقرار کردن با نمایش‌های مشارکتی نیز گفت: «ازآنجایی‌که در نمایش ما بحث مسابقه هم مطرح است، خواه‌ناخواه مخاطب جذب آن می‌شود و دوست دارد که در این بازی حضور داشته باشد؛ اما ما برای نخستین بار بازیگردانی عروسک توسط مخاطب را داشتیم و از این نظر نیز برای مخاطبان جذاب بود چون ارتباط مستقیم با عروسک برقرار می‌کردند و خودشان گرداننده بودند.»

پاشایی همچنین با اشاره به اینکه امسال با حمایت‌های مؤثر اداره کل هنرهای نمایشی و پیگیر بودن نیازهای گروه‌ها از سوی برگزارکنندگان جشنواره، این رویداد بسیار منظم و بی‌حاشیه بوده، برگزاری آن را اتفاق خوبی قلمداد کرد که باعث دلگرمی گروه‌ها شده است.

نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران- مبارک، از هشتم تا هفدهم تیر به دبیری هادی حجازی‌فر در تهران در حال برگزاری است.